Bewustwording van de werk-privébalans
De term werk-privébalans werd populair in de jaren '70 en '80. De arbeidsmarkt veranderde: steeds meer vrouwen gingen buitenshuis werken. Deze toename werd beïnvloed door verschillende factoren, zoals een hoger opleidingsniveau van vrouwen, veranderende maatschappelijke rolopvattingen en de opkomst van tweeverdieners als norm.. Tegelijkertijd kwam er meer aandacht voor de impact van werkstress op de gezondheid en het welzijn van werkenden. Door een goede werk-privébalans presteren we beter op het werk, maar hebben we ook een gelukkiger en gezonder leven buiten het werk.
Een andere grote verandering, sinds de jaren ’80, is de digitalisering. Door deze toenemende digitalisering, zijn werk en thuis steeds meer met elkaar verstrengeld. De meeste zzp'ers werken al vanuit huis, maar ook veel werknemers hebben inmiddels thuis een werkplek. Hoe ga je met dat thuis werken om en wat betekent dit voor je werk-privébalans? Mensen gaan daar op verschillende manieren mee om. Houd je werk en privé liever strikt gescheiden of vind je het prima als dat in elkaar overloopt?
Thuis werken: integreerder of segmenteerder?
Tanja van der Lippe, hoogleraar sociologie aan de Universiteit Utrecht en schrijver van het boek “Waar blijft mijn tijd” (2021) onderscheidt mensen in integreerders en segmenteerders.
Integreerders hebben er geen probleem mee dat de verschillende domeinen van hun leven door elkaar lopen. Ze schakelen makkelijk tussen alle rollen die ze hebben en kunnen daar zelfs plezier in hebben. Integreerders vinden het vaak prettig om flexibel te zijn en kunnen zelfs energie halen uit de afwisseling tussen werk en privé. Voor ‘zzp’ers is dit ook nogal eens een reden om zelfstandig te worden.
Segmenteerders houden werk en privé het liefst strikt gescheiden. Ze laten bij voorkeur het werk op het werk en thuis is thuis. Ze vinden het belangrijk om duidelijke grenzen te stellen tussen hun werk- en privéleven. Dit betekent bijvoorbeeld dat ze na werktijd niet meer bezig willen zijn met werk gerelateerde zaken.
Hoe je weet welk type je bent? In haar boek beschrijft Van der Lippe een korte zelftest, bestaande uit vier stellingen.
- Ik vind het vervelend als ik thuis over mijn werk moet nadenken.
- Ik hou mijn werkleven liever op het werk.
- Ik vind het vervelend als werkzaken inbreuk maken op mijn privéleven.
- Ik vind het prettig als ik mijn werk achter me kan laten wanneer ik naar huis ga.
Als je bij minstens drie van de vier keer ‘sterk mee eens’ of ‘mee eens’ hebt geantwoord, ben je een segmenteerder; als je minstens drie keer ‘sterk mee oneens’ of ‘mee oneens’ hebt geantwoord, ben je een integreerder.
Volgens Van der Lippe is het handig om te weten welk type je bent. ‘Want dan kun je daar rekening mee houden. Maar het is ook goed dat je weet hoe anderen – je partner, collega’s, je leidinggevende – zijn.’
Stress verminderen
Technologie maakt het mogelijk maakt om in meerdere werelden tegelijk te zijn, daarmee zijn integreerders in de huidige maatschappij in het voordeel. Hun valkuil is, omdat werk en privé in elkaar overvloeien, dat hun werk nooit klaar is. Als ondernemer herken je dit vast ook, nog even die laatste mailtjes beantwoorden, nog even die offerte opstellen. Dit kan op termijn stress en druk kunnen geven. Als bij segmenteerders daarentegen werk en privé vaak in elkaar overlopen missen ze hun dagelijks ritme. Als ze dat ritme niet kunnen handhaven ontstaat stress. Het ontvangen van een werkmail of werktelefoontje buiten werktijd ervaren ze als stressvol.
Voor de beide groepen zijn er dus verschillende oorzaken die stress op kunnen leveren. Hieronder een paar tips om thuis minder stressvol te werken.
Voor de integreerder, degene die het niet erg vindt dat werk en privé door elkaar lopen:
- Wees je bewust van je grenzen. Zorg dat je niet altijd “aan” staat en neem op zijn tijd een pauze.
- Zet je smartphone regelmatig uit. Laat klanten weten via de voicemail wanneer je ze terugbelt.
- Laat je omgeving weten dat je flexibel bent, maar respecteer ook hun grenzen.
- Maak een planning die zowel werk- als privétaken omvat, zodat je een goed overzicht hebt. Als zelfstandig ondernemer heeft werk vaak voorrang, maar vergeet privé niet.
- Plan buffertijd tussen verschillende activiteiten. Doe niet meerdere dingen tegelijk.
- Plan "ik"-tijd.
Voor de segmenteerder, die werk en privé graag gescheiden houdt:
- Zorg voor een duidelijke werkplek, om zo fysiek en mentaal een scheiding te maken tussen werk en privé.
- Draag zakelijke kleding als je aan het werk bent.
- Gebruik een telefoon voor werk en één voor privé.
- Maak voor en na het werk een wandeling.
- Lunch niet achter je bureau.
- Laat je omgeving weten wanneer je beschikbaar bent; stel duidelijke grenzen.
- Zorg ervoor dat je voldoende tijd hebt voor ontspanning en hobby’s.
Evenwicht tussen werk en privé; jouw energiebalans
Een balans hebben vraagt om balanceren. In deze tijd is het zaak om ervoor te zorgen dat niet beide schalen (werk en privé ) te zwaar belast worden. Het ene moment zal de ene kant meer vragen, het andere moment de andere. Geef ze op zijn tijd de aandacht die er nodig is en zoek naar een geïntegreerd leven waar werk en privé elkaar aanvullen: waar we het beste uit beide werelden combineren.
Het helpt om eens te kijken naar je klussen, zowel thuis als op het werk. die je energie geven en die veel energie van je vragen. Kun je daarin een betere/andere verdeling maken met je partner of collega? Kun je misschien zaken uitbesteden?
Hoe zorg je er voor dat je energiegevers en energievreters in balans zijn, zodat jij je werk thuis en op kantoor, vrolijk, vlot en energiek kunt doen?
- Stap 1: Inventariseer waar jij moe en humeurig van wordt. Welke omstandigheden maken dat jij niet lekker in je vel zit?
- Stap 2: Bepaal of je die omstandigheden kunt verbeteren/veranderen. Ja? Doen. Nee, stop er geen energie in. Denk aan de wijze woorden van Epictetus: "Geef me de moed te accepteren wat niet in mijn vermogen ligt, de kracht om alles te doen wat in mijn vermogen ligt en de wijsheid tussen die twee onderscheid te maken.”
- Stap 3: Accepteer de vermoeiende zaken die je niet kunt veranderen en zorg voor energiegevers. Zet je energiegevers regelmatig in. Gun jezelf dat avondje netflixen op de bank, extra rondje hardlopen, of wat jou ook maar helpt. En maak daar tijd voor.
Privé meer in balans
In veel gezinnen zijn de taken globaal verdeeld. Hij zet de afvalcontainers aan de straat en zij koopt de kleding voor de kinderen; hij kookt, zij doet de was; hij plakt de lekke fietsband, zij naait de losse knoop aan. Het zijn nogal traditionele voorbeelden, maar komen vaak voor. Zolang iedereen daar echt tevreden over is, is er niet zoveel aan de hand. Het wordt anders als er gemopper of ruzie ontstaat. Dat is een moment om de huishoudelijke taken eens tegen het licht te houden. Wie doet wat en is dat een verdeling waar iedereen in het huishouden (dat is inclusief kinderen als die er zijn) zich in kan vinden. Op internet zijn ter inspiratie meerdere overzichten te vinden, zoals het overzicht van collega professional organizer Ingeborg Koot.
Naast een andere taakverdeling kun je ook eens kijken naar de taakuitvoering. In plaats van elke keer mopperend aan de strijk te beginnen kun je ook bedenken of je het wilt uitbesteden (strijkservice), minder wil doen (alleen nog de overhemden en blouses) of niet meer wilt doen (alleen strijkvrije kleding).
Het komt je misschien gekunsteld over, maar als er eenmaal eenduidige afspraken gemaakt zijn over die regelmatig terugkerende taken, scheelt dat een hoop gezeur en overleg. Op je werk maak je toch ook afspraken over wie wat doet?
En neem dan ook in overweging dat niet alles 100 % perfect hoeft te zijn. En als je het werk anders gaat verdelen, maak dan afspraken over het resultaat en niet over de methode.
Werk meer in balans
Wat kan je op je werk veranderen voor een betere werk-privébalans? Ook daar zijn leuke en minder leuke klussen. Het kan ook helpen om ’s ochtends als eerste de rotklus van de dag te doen. Dan zit je ’s avond thuis niet te denken “dat had ik ook nog moeten doen”.
Is die vervelende klus te delegeren? Is er een werknemer die het wel leuk vindt om die klus te doen of die graag wil leren om het te doen? Of kun je als zzp’er die klus misschien toch uitbesteden? Je hoeft niet alles zelf te doen. Als het installeren van een nieuw computerprogramma jou te veel kopzorgen geeft, kun je ook een ICT-bedrijf vragen dit voor je te doen. (Hoeveel is het je waard om verlost te zijn van een te veel energie vragende klus?)
Zorg voor focusblokken: blokken tijd waarin je niet laat afleiden door telefoon, e-mail, chatberichten en collega’s. Een uur gefocust doorwerken op een dag maakt dat je op een dag veel meer afkrijgt. Die afgeronde zaken geven je weer energie.
Voor zowel thuis als voor het werk geldt:
- Neem regelmatig pauzes
- Zorg goed voor jezelf: eet gezond, slaap voldoende en beweeg regelmatig!
Hopelijk helpen bovenstaande tips je om een betere balans te vinden tussen werk en privé!