Van goede daad tot internationale stichting

Bas studeerde in 2014 aan de Modeacademie en besloot die kennis in te zetten voor een goed doel. ‘Hij ontwikkelde de Sheltersuit, puur uit de gedachte iets goeds te doen,’ vertelt Youp. ‘In die tijd kwam ook net de vluchtelingstroom vanuit Syrië op gang. Bas is bedrijven gaan aanschrijven voor materialen en de gemeente stelde gratis productieruimte beschikbaar. Zo is het begonnen.’

Youp begon in 2016 als vrijwilliger bij Sheltersuit toen hij in de ziektewet zat. ‘Mijn WW-uitkering liep af in 2017. Ik kon hier alleen blijven als ik mijn eigen salaris bij elkaar gesponsord kreeg. Ik ben toen een inzamelingscampagne begonnen voor de vluchtelingen op Lesbos. Daarmee kreeg ik 1100 Sheltersuits gesponsord, waardoor de organisatie in een stroomversnelling kwam. Ik kon hier blijven en bovendien konden we een aantal vrijwilligers in het atelier een contract aanbieden.’ 

Zonder inkomsten uit donaties kan de stichting geen Sheltersuits maken. Daarom houdt Youp zich nu als Head of Partnerships fulltime bezig met fundraising. ‘We hebben begin 2022 een grote campagne voor Oekraïne gedaan. In de loop van het jaar merkten we dat het aantal aanvragen wereldwijd toeneemt en zijn daarom begin november gestart met een donatiecampagne. Daarvoor hebben we video’s gemaakt waarin hulpverleners uitleggen waarom er meer Sheltersuits nodig zijn.’ 

Vakbekwame mensen 

Sheltersuit werkt vanuit Enschede. Inmiddels werken er 18 mensen in het atelier en nog eens 20 vrijwilligers. ‘We hebben een vaste kern van medewerkers,’ vervolgt Youp. ‘Het productieproces van een Sheltersuit is vrij complex en bestaat uit ongeveer 160 stappen. Dat kan niet iedereen; daar heb je vakbekwame mensen voor nodig. Daaromheen hebben we een flexibele schil van vrijwilligers en andere mensen die doorstromen naar andere werkgevers, zoals mensen uit AZC’s die hier voor dagbesteding komen. Maar in het verleden bijvoorbeeld ook een eenzame oma van 72 met ruime naai-ervaring. Zij vond hier sociale contacten en kreeg bovendien een andere kijk op de wereld.’ 

Tot nu toe heeft de stichting 20.000 pakken uitgedeeld. ‘We hebben onlangs een heel mooie investering opgehaald van Start Foundation waarmee we binnen nu en vijf jaar willen groeien tot 20.000 pakken per jaar. Vanuit Enschede bedienen we de Europese markt. Daarnaast hebben we een productielocatie in Zuid-Afrika. Daar maken vijf voormalig daklozen de zomervariant: de Shelterbag. Dat is een soort eenpersoonstentje met een matje voor daklozen in warmere gebieden.’ 

De vaste medewerkers zijn grotendeels statushouders uit Syrië en Eritrea. ‘In die landen zijn veel confectieateliers,’ legt Youp uit. ‘Het is een kwetsbare groep mensen. Ze hebben vaak trauma’s of familieleden in oorlogsgebied. Daar komt de weerslag van corona en de energiecrisis bij. Daarom geven wij onze mensen meer ruimte dan reguliere werkgevers. Ook hebben we een jobcoach in dienst om ze te begeleiden. Daarnaast hebben we sinds 1 september '22 subsidie om ze extra Nederlands te leren op de werkvloer. Daar zijn zij ontzettend blij mee en wij ook. 

De hele wereld over

De pakken werden oorspronkelijk alleen voor daklozen gemaakt. Inmiddels gaan ze ook naar vluchtelingenkampen en naar gebieden geteisterd door natuurrampen en oorlogen. ‘We willen gaan investeren in noodvoorraden, zodat we bij grote rampen direct kunnen leveren. Het leuke aan wat we hier doen is dat het product de hele wereld over gaat. Maar de impact kan ook heel lokaal zijn. Als je geen geld hebt om aan ons te doneren, kun je je slaapzak bij ons inleveren. En als iemand bij ons meldt dat er in zijn of haar omgeving veel daklozen zijn, gaan we op zoek naar lokale bedrijven die de pakken sponsoren en zo lokaal mensen warm houden. Het is dus een wereldwijd bedrijf, maar we maken ook lokale impact.’ 

Driedubbele impact

Sheltersuit noemt zichzelf een ‘triple-impactbedrijf’. Youp: ‘We proberen allereerst mensen in de kou te helpen. Dat kunnen vluchtelingen of daklozen zijn. Ten tweede helpen we in onze fabrieken mensen de arbeidsmarkt op. Bij ons werken bijna allemaal voormalig vluchtelingen die in eigen land in de confectie hebben gewerkt. Onze vrijwilligers stromen bij ons of elders door. De derde manier waarop we impact maken, is gebruikt materiaal recyclen of restmateriaal upcyclen, zoals slaapzakken die zijn achtergelaten bij festivals. Op die manier dragen we bij aan een circulaire economie.’ 

De stichting ziet zichzelf overigens niet als hulpverlener: ‘In onze ogen is het pak een tijdelijke noodoplossing, omdat we vinden dat mensen uiteindelijk beter af zijn met een dak boven hun hoofd. Wij delen de pakken alleen uit via hulporganisaties zoals het Rode kruis en het Leger des Heils. Zij zijn vaak eigenaar van het pak. De Sheltersuit heeft dikwijls een mooi en essentieel bijeffect: het helpt het vertrouwen van de dakloze in de hulpverlening verbeteren. Mensen die tussen wal en schip zijn geraakt, zijn ook vaak hun vertrouwen in instanties kwijt. Zij kunnen ’s avonds een pak ophalen bij de opvang en dan ‘s morgens weer inleveren in ruil voor een kopje koffie. Zo ontstaan er meer contactmomenten en bouwen ze een band op met de hulpverlening.’ 

Wanneer een bedrijf lokaal mensen warmte wil bieden, dan kan dat met Sheltersuit. ‘We zorgen ervoor dat iemand van het bedrijf bij het uitdelen is, zodat het gaat leven bij personeel. Ik zie dat steeds meer bedrijven op zoek zijn naar manieren om te kunnen bijdragen aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties, zoals armoedebestrijding en werkgelegenheid. Sommige zoeken daarom samenwerking met ons. Dat vind ik een gave ontwikkeling.’