WGA-stelsel onder druk: wat jij als werkgever moet weten (en doen)

Henk den Hertog, Relatiemanager verzekeringen Inkomen en Zorg bij ABN AMRO Verzekeringen: “De maatregelen zijn bedoeld om de dossierverwerking door het UWV te vereenvoudigen. Dat klinkt logisch, omdat hier ook de meeste problemen zijn. Ik vraag me alleen af of werkgevers en werknemers hier écht bij gebaat zijn. De voorgestelde maatregelen kunnen namelijk ingrijpende financiële gevolgen hebben. Ondernemers met personeel moeten daarom nu in actie komen.”

 

Wat er misgaat bij het UWV

Henk maakt zich grote zorgen: “Het UWV kampt al jaren met problemen en heeft steeds meer moeite om haar verplichtingen na te komen. Dossiers blijven liggen en er vinden geen of foutieve beoordelingen door verzekeringsartsen plaats. Hierdoor blijven werknemers onnodig lang in onzekerheid zitten over de uitkering. Door de hoge instroom en het gebrek aan capaciteit bij het UWV lopen de kosten steeds verder op voor werkgevers en de overheid. Het is duidelijk dat er iets moet veranderen. Dat heeft alleen wel ingrijpende gevolgen.”

 

Maatregelen om het systeem te vereenvoudigen

Henk: “De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft in een brief aan de Tweede Kamer een aantal maatregelen/veranderingen voorgesteld om het stelsel op korte termijn te vereenvoudigen. Deze maatregelen verlichten weliswaar het werk van het UWV, maar verzwaren de lasten voor werkgevers alleen maar verder. Uit alle maatregelen licht ik er drie toe die grote impact hebben op werknemers en werkgevers:

1. Praktisch beoordelen

Bij praktisch beoordelen wordt gekeken naar wat iemand op dit moment daadwerkelijk verdient met aangepast werk. Het verschil tussen het oude en nieuwe inkomen bepaalt het arbeidsongeschiktheidspercentage. Verdient iemand bijvoorbeeld 40% van wat hij voorheen verdiende, dan wordt de mate van arbeidsongeschiktheid daarop gebaseerd. Bij praktisch beoordelen wordt geen complexe, theoretische analyse meer gemaakt van de functies iemand medisch gezien nog kan vervullen. Deze maatregel moet de beoordeling van arbeidsongeschiktheid sneller en efficiënter maken.

Voordelen

• De beoordeling wordt door een arbeidsdeskundige en verzekeringsarts samen uitgevoerd. Hierdoor wordt de druk op verzekeringsartsen verlaagd.
• De maatregel kan alleen worden toegepast op werknemers die deels nog werken. Door de praktische beoordeling heeft de werknemer sneller duidelijkheid over de hoogte van de WIA-uitkering.

Risico’s

• Bij het vaststellen van het nieuwe loon kunnen werkgevers en werknemers bewust invloed uitoefenen op de mate van arbeidsongeschiktheid. Bijvoorbeeld door het nieuwe salaris kunstmatig laag te houden. Hiermee wordt een hoger arbeidsongeschiktheidspercentage berekend. De (middel)grote werkgever heeft baat bij een zo laag mogelijk arbeidsongeschiktheidspercentage, omdat hij dan minder uitkeringslasten toegerekend krijgt. De werknemer heeft juist baat bij een hoger percentage, omdat hij daarmee een hogere uitkering ontvangt. Dit kan leiden tot meer conflicten en rechtszaken.

2. Afschaffen van de IVA-regeling

De IVA is bedoeld voor mensen die niet meer beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Dit betekent dat zij volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. Er wordt voorgesteld om deze regeling af te schaffen of flink te versoberen.

Voordelen   

• Het WIA-beoordelingsproces wordt eenvoudiger. Bij volledig arbeidsongeschikten hoeft geen ‘duurzaamheid’ meer te worden vastgesteld.
• Er wordt bespaard op de kosten voor de uitkering. Werknemers krijgen bij een IVA namelijk 75% van het loon uitgekeerd. Bij de WGA is dit 70%.

Risico’s

• Deze maatregel zorgt ervoor dat individuele werkgevers zwaarder worden belast voor de instroom in de WIA. Dat zit zo:
  De WIA bestaat uit de IVA en de WGA. De uitkeringslasten van de IVA worden nu nog vanuit het Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof) betaald en niet toegerekend aan de individuele werkgever. Gemiddeld komt 20% van de WIA-aanvragers in aanmerking voor de IVA. Het aantal IVA-uitkeringsgerechtigden bedraagt 40% van alle WIA-uitkeringsgerechtigden. Als de IVA wordt afgeschaft, moet deze 40% voortaan ook vanuit de WGA-premie worden betaald. De WGA-premie wordt wel individueel aan de werkgevers toegerekend.
• Mensen met weinig kans op herstel blijven door deze maatregel onnodig lang in het re-integratiesysteem vastzitten. Dit zorgt voor meer onzekerheid bij uitkeringsgerechtigden.

3. Afschaffen vervolguitkering voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten

Bij een WGA-uitkering doorloopt een werknemer meerdere fases. Eerst ontvangt hij een loongerelateerde uitkering. De duur hangt af van het arbeidsverleden. Na deze uitkering volgt een loonaanvullingsuitkering of een vervolguitkering. De hoogte van deze uitkeringen hangt af van het arbeidsongeschiktheidspercentage. De loonaanvullingsuitkering wordt gebaseerd op het laatst verdiende salaris. De vervolguitkering wordt berekend op basis van het minimumloon. Bij het afschaffen van de vervolguitkering hoeft het UWV niet langer te toetsen of een werknemer wel minimaal 50% van zijn of haar verdiencapaciteit benut.

Voordelen

• UWV kan voor het vaststellen van de uitkering voortaan uitgaan van één salaris.
• De eis van het vaststellen van de verdiencapaciteit komt te vervallen. Daarmee vervalt ook de administratieve last die daarbij komt kijken.

Risico’s

• Voor de meeste uitkeringsgerechtigden is de loonaanvullingsuitkering hoger dan de vervolguitkering. Als de vervolguitkering wordt afgeschaft, heeft dit effect op de WGA-premie. Er worden immers hogere uitkeringslasten toegerekend aan de werkgever.”

 

Wat betekenen deze maatregelen voor jou als werkgever?

Henk: “Deze voorstellen kunnen ingrijpende gevolgen hebben. Werkgevers kunnen vaker langer verantwoordelijk blijven voor zieke medewerkers. De keuzes die de overheid wil maken, hebben grote invloed op jouw rol als werkgever:

• Onjuiste beoordelingen door het UWV kunnen leiden tot naheffingen of juridische trajecten.
• Premies gaan fors toenemen als de IVA verdwijnt of als de WGA wordt uitgebreid.

Dit maakt het dus nog belangrijker om zélf de regie in handen te nemen, bijvoorbeeld door eigenrisicodrager te worden.”

Rol van verzekeraars

“De belangen van werkgevers staan door de veranderingen in het stelsel onder druk”, aldus Henk. “Ik vraag me af: zijn werkgeversorganisaties hier wel voldoende scherp op? Het systeem is zo complex ingericht, dat de meeste mensen door de bomen het bos niet meer zien.

Een andere vraag is of verzekeraars nog wel bereid blijven om verzekeringsoplossingen aan te bieden. Mogelijk trekken verzekeraars zich terug uit de markt van het WGA-eigenrisicodragerschap vanwege de hoge risico’s, hun lage invloed en het onvoorspelbare overheidsbeleid. De verwachting is dat het voor werkgevers moeilijker gaat worden om tegen acceptabele voorwaarden een verzekering af te sluiten.”

 

Wat kun jij als werkgever nú doen?

Henk heeft een duidelijk advies voor werkgevers: “Kom nu in actie. Wacht niet tot je voor een probleem komt te staan, maar denk vooruit. Als je niets doet, loop je straks achter de feiten aan. 

• Neem je huidige verzuimbeleid eens kritisch onder de loep: Wat kun je doen om het verzuim te beperken? En welke maatregelen helpen om het verzuim te verkorten? Nodig de arbodienst en je verzekeringsadviseur uit om mee te denken in jouw verzuimbeleid.
• Houd de komende tijd de ontwikkelingen in de gaten: De minister verwacht voor de zomervakantie van 2025 met nieuwe maatregelen te komen. Beginnen én stoppen als eigenrisicodrager kan alleen per 1 januari of 1 juli. De aanvraag of aanmelding moet 13 weken van tevoren binnen zijn. Zet dit onderwerp dus tijdig op de agenda voor dit najaar en nodig je verzekeringsadviseur uit om de opties met je te bespreken.”

 

Conclusie: het systeem verandert, wacht niet af

Henk: “Het WGA-stelsel piept en kraakt in alle voegen. Het UWV schiet in de beoordeling en de behandeling van dossiers zowel kwalitatief als kwantitatief tekort. Eigenlijk zou het hele stelsel opnieuw ingericht moeten worden, maar daar gaan de nodige jaren overheen. De voorgestelde maatregelen van de overheid lijken misschien onschuldig, maar hebben een enorme invloed op de kosten en uitkeringen voor werkgevers, werknemers én verzekeraars. Ga in gesprek met je verzekeringsadviseur en houd de ontwikkelingen over dit onderwerp goed in de gaten.”

Lees ook deze eerder verschenen artikelen van Henk den Hertog over de WGA:

• WGA-premies voor 2025 bekend: wat betekent dit voor jou?
• 'UWV gaat door met het in rekening brengen van WIA-voorschotten'
• ‘Heeft de OCTAS voldoende creatief nagedacht over een oplossing voor langdurig zieke werknemers?’

 

De WGA in een notendop

Als je door ziekte niet of minder kunt werken, kun je een WIA-uitkering aanvragen bij het UWV. WIA staat voor Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. Je komt hiervoor in aanmerking als je bijna twee jaar ziek bent en daardoor 65% of minder kunt verdienen van je oude loon. De WIA bestaat uit:

• IVA: Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten: Je ontvangt een IVA als je niet of nauwelijks kunt werken en er geen of slechts een kleine kans is op herstel.
• WGA: Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten: Je ontvangt een WGA als je twee jaar of langer ziek bent en (in de toekomst) mogelijk weer zou kunnen werken.

De WGA heeft een hybride stelsel. Dit betekent dat werkgevers standaard via het UWV zijn verzekerd (publiek), maar er ook voor kunnen kiezen om het risico te verzekeren door eigenrisicodrager te worden (privaat).

Wat is een eigenrisicodrager WGA ook alweer?

Als werkgever ben je verantwoordelijk voor de re-integratie van zieke werknemers. Na twee jaar loondoorbetaling kunnen zij in de WGA terechtkomen bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Je kunt als werkgever dit risico zelf dragen (eigenrisicodrager worden) óf je publiek verzekeren via het UWV. Bij de keuze voor het eigenrisicodragerschap ben je als werkgever - met hulp van een verzekeraar - verantwoordelijk voor de uitkeringen en de re-integratie van je zieke medewerker.

Het eigenrisicodragerschap kan aantrekkelijk zijn voor (middel-)grote werkgevers. Bij een WIA-instroom kan de premie via verzekeraars gunstiger uitvallen dan de premie via het UWV. Daarnaast kun je gebruikmaken van de dienstverlening van verzekeraars om de WIA-instroom te beperken. Als eigenrisicodrager heb je daarmee meer grip op de totale kosten. Wel ben je tien jaar lang zelf verantwoordelijk voor de WGA-uitkering en de kosten van de re-integratie.