Vitaal Vakmanschap geeft regie over duurzame inzetbaarheid

‘Veel ondernemers zitten met hun handen in het haar,’ vertelt Elise. ‘Ze weten niet hoe ze hun mensen op een goede en gezonde manier naar hun pensioen kunnen begeleiden. De huidige arbeidsmarkt is in hoog tempo aan het veranderen: we moeten allemaal langer doorwerken en de vergrijzing neemt toe. Bovendien verandert het werk door de digitalisering sneller dan medewerkers kunnen mee veranderen, waardoor kwalificatieveroudering een groeiend probleem is.’

Desondanks zijn er nog steeds organisaties die niet investeren in duurzame inzetbaarheid. Terwijl langdurige mentale pensionering forse gevolgen heeft voor de motivatie, inzetbaarheid en flexibiliteit van de werknemers en daarmee voor de productie en kwaliteit.

Bewezen effectief

Om dit probleem te helpen bestrijden, heeft Building Human Talent zich gespecialiseerd in duurzame inzetbaarheid. ‘Net toen we ons afvroegen hoe we ons daarin konden onderscheiden, kwam Vitaal Vakmanschap op ons pad. TNO heeft dit programma ontwikkeld om te kunnen vaststellen hoe het gesteld is met de vitaliteit in een organisatie. Zijn de medewerkers vitale vakmensen of zijn ze mentaal gepensioneerd: zijn ze fysiek op het werk aanwezig, maar mentaal al afgehaakt?’ 

In 2018 zocht TNO partners om het programma Vitaal Vakmanschap in de praktijk te draaien. ‘Wij zijn daar direct ingestapt voor bedrijven met praktisch geschoolden,’ vervolgt Elise. ’Het programma keert het proces van mentale pensionering en kwalificatieveroudering: het daagt de medewerkers uit om vanaf dag één zelf aan de slag te gaan met hun duurzame inzetbaarheid, zodat ze langer productief en gezond betrokken blijven in het arbeidsproces. We hebben bij twee organisaties het programma gedraaid: bij een bouwbedrijf en een logistiek bedrijf, beide keren heel succesvol. 

 

Noodzakelijke boost

‘Bewust maken van het belang van duurzame inzetbaarheid is één ding, maar mensen ook echt in beweging zetten, is een tweede,’ weet Janneke uit ervaring. Zij heeft ruim tien jaar ervaring als projectleider Vitaal Vakmanschap bij de Politie. ‘Toen ik bij de politie ging werken als teamchef HRM, zocht ik een manier om het vitale vakmanschap van 65.000 politiemensen een boost te geven. Daarom heb ook ik ons aangemeld als proeftuin voor het TNO-programma. We zijn met 7 teams gestart en hebben het programma uiteindelijk met 28 teams van gemiddeld 100 man gedaan, en met veel succes. De deelnemers hebben veel meer de regie genomen over hun hun dagelijkse werk(plezier) bij de Politie.’ 

Vitaal vakmanschap helpt organisaties om hun medewerkers persoonlijk leiderschap te leren nemen. Elise: ‘Het is niet top-down, maar bottom-up: medewerkers gaan zelf bepalen wat er moet gebeuren. Wat heb je nodig van de organisatie en wat ga je zelf doen? De organisatie kiest vervolgens uit een menukaart van helpende interventies.’ 

Janneke: ‘In grote organisaties hoef je vaak geen nieuwe dingen te bedenken, het is er allemaal. De Politie heeft bijvoorbeeld onvoorstelbaar veel interventies op de plank liggen. Tot grote frustratie van de afdeling HR werden die nauwelijks gebruikt. Het programma helpt de medewerkers zelf te kiezen: wat gaat ons helpen ons vitaal vakmanschap te bevorderen? Doordat ze zelf kiezen, zijn die interventies veel effectiever dan wanneer het management ze opleggen.’

Breder inzetbaar

Sinds dit voorjaar biedt Building Human Talent Vitaal Vakmanschap aan als certificeringsprogramma voor professionals. Elise: ‘TNO zag ook wel in dat wij niet heel Nederland kunnen begeleiden. Terwijl het een programma is dat je iedere organisatie gunt. Building Human Talent heeft daarom in samenwerking met TNO het opleidingsprogramma ontwikkeld, waarbij TNO de kwaliteit steeds zal waarborgen. Daarnaast hebben we een samenwerkingspartner gevonden in softwarebedrijf LDC. Zij hebben de bij het programma behorende vragenlijst geautomatiseerd, die het mogelijk maakt een diagnose- en effectmeting met verschilanalyse te doen. Op die manier krijgt een organisatie bij afronding een helder inzicht in wat het programma heeft opgeleverd. 

Het is nu een volwaardig programma voor professionals die in hun eigen organisatie of bij klanten aan de slag willen met duurzame inzetbaarheid, zoals hr-managers, trainers/coaches, adviseurs duurzame inzetbaarheid en (lijn)managers.’ 

Janneke is nu ook trainer van het programma bij Building Human Talent. ‘Ik heb Elise in 2018 leren kennen toen Building Human een promotiefilmpje maakte voor de Politie. Wij waren allebei heel enthousiast over de mogelijkheden van het programma. Nu leid ik professionals in één opleidingsdag op om het programma zelf uit te voeren. Ik leer ze om medewerkers te laten bedenken hoe ze zelf in actie kunnen komen. Na deze opleidingsdag hebben de facilitators een totaalbeeld van de uitgangspunten, opzet en aanpak van het Vitaal Vakmanschap-programma. Daarnaast beschikken zij over al het nodige materiaal om acquisitie te doen en aan de slag te gaan met het programma in een organisatie. Ook kunnen zij het proces zorgvuldig evalueren en de resultaten meten. Vervolgens kunnen de facilitators het programma zich in de praktijk zich steeds meer eigen maken.

Ontwikkelen met subsidie

De overheid zet flink in op het thema Leven Lang Ontwikkelen. In plaats van de ESF-subsidie is er nu de SLIM-subsidie, waarmee de overheid leren en ontwikkelen in het mkb wil stimuleren. 

 

Praktische tips

Tot slot geven Elise en Janneke enkele praktische tips, waarmee je nu alvast stappen kunt zetten in de duurzame inzetbaarheid van je werknemers.

Elise: ‘Veel ondernemers zijn nu nog volop bezig om hun bedrijf na corona weer op de rit te krijgen. Economische stabiliteit is momenteel prioriteit nummer één. Heel begrijpelijk, maar voorkomen blijft beter dan genezen. Mensen in hun kracht zetten is essentieel. Toon daarom oprechte interesse in je medewerkers. Ook heel belangrijk: deel niet alleen de successen, maar ook de tegenvallers. Dan voelen je medewerkers zich betrokken.’ 

Janneke: ‘De werkdruk is hoger dan ooit: veel organisaties hebben te kampen met ondercapaciteit. Mensen zijn dan snel geneigd harder te gaan werken. Juist dan moet je investeren in ontwikkeling. Wanneer je in je organisatie de mens centraal stelt, zul je zien dat je hun capaciteit veel beter gaat benutten. Je hoeft je geen zorgen te maken dat de tijd die je investeert in ontwikkeling ten koste gaat van de productie. De ervaring leert juist dat als mensen vrijheid en eigen verantwoordelijkheid hebben, ze veel meer voor elkaar boksen met veel meer plezier.’ 

Meer informatie over het programma Vitaal Vakmanschap vindt je op de website van Building Human Talent en op het Vitaal Vakmanschap-portaal.